RODZAJE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZYCH ORAZ ICH CHARAKTERYSTYKA
wrzesień 14, 2018 o godzinie 12:58
Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, czy też usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych, wykonywana w sposób zawodowy i ciągły. Warunkiem uznania danej działalności za działalność zawodową jest więc jest zarobkowy charakter oraz fakt, że jest ona wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
Rodzaje dzialalności gospodarczych:
1. Indywidualna działalność gospodarcza
2. Spółdzielnia
3. Spółki:
osobowe:
- Spółka cywilna
- Spółka jawna
- Spółka komandytowa
- Spółka komandytowo – akcyjna
- Spółka partnerska
kapitałowe:
- Spółka akcyjna
- Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
4. Przedsiębiorstwo państwowe
INDYWIDUALNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZAPodstawowym aktem prawnym regulującym podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej na terytorium Polski jest ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 173, poz.1807 z późn. zm.). Dla osób planujących uruchomienie własnej firmy w formie indywidualnej działalności gospodarczej podstawowe znaczenie ma także definicja zawarta w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podatkowa definicja pozarolniczej działalności gospodarczej (działalności gospodarczej) określa działalność zarobkową:
● wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową
● polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż
● polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych
prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9. Ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie dodatkowego przepisu, który ma ogromne znaczenie dla osób zarabiających w ramach tzw. samozatrudnienia. Zgodnie z art. 5b za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione zostaną następujące warunki:
● odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultattych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności
● są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności
● wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.
Osoby planujące założenie firmy powinny dokładnie przemyśleć, jaką treść będą miały umowy zawierane z przyszłymi klientami. Jeśli okaże się, że kontrakt spełnia wszystkie trzy ww. warunki - fiskus uzna taką współpracę za stosunek pracy a nie za usługi wykonywane w ramach działalności gospodarczej. W takim przypadku konsekwencje podatkowe oraz ubezpieczeniowe dotkną zarówno samozatrudnionych jak i ich zleceniodawców.
ZALETY I WADY INDYWIDUALNEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Niskie koszty założenia i prowadzenia działalności Za zobowiązania odpowiada się całym swoim majątkiem Krótki czas i stosunkowa łatwość w założeniu / likwidacji firmy Działalność raczej w mniejszym rozmiarze Możliwe wszystkie formy opodatkowania Konieczność opłacania składek ZUS bez względu na dochody Właściciel firmy jest sam sobie szefem, może dopasować do siebie rytm i czas pracy Trudno „wyrwać” się na urlop, praca często po godzinach i w weekendy Mała firma jest elastyczna, szybko reaguje na zmiany w otoczeniu gospodarczym Rozwój firmy i jej przyszłość uzależniona od jednej osoby Możliwość odliczania różnych wydatków związanych z prowadzeniem działalności (zakup samochodu, komputera itp.)
SPÓŁDZIELNIASpółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób (mogą to być osoby fizyczne, jak i osoby prawne, np. spółki z o.o. itp.). Spółdzielnia może prowadzić działalność społeczną, kulturalna i oświatową zarówno na rzecz swoich członków jak i ich środowiska. Majątek należący do spółdzielni jest prywatną własnością członków. Skład osobowy spółdzielni i jej fundusz udziałowy mogą się zmieniać. Spółdzielnię może założyć co najmniej 10 osób fizycznych (spółdzielnię produkcji rolnej i spółdzielnię socjalną - 5 osób) lub co najmniej 3 osoby prawne. Założyciele uchwalają statut spółdzielni oraz dokonują wyboru organów spółdzielni. W myśl statutu do należy to kompetencji walnego zgromadzenia lub komisji organizacyjnej w, której skład wchodzą 3 osóy. Następnie zarząd spółdzielni występuje do sądu rejestrowego z wnioskiem o wpisanie do Krajowego Rejestru Sądowego. Spółdzielnia nabywa osobowość prawną z chwilą wpisania do rejestru.
Powstanie
Osoby zamierzające założyć spółdzielnię uchwalają statut, potwierdzając jego przyjęcie przez złożenie pod nim swoich podpisów. Spółdzielnia działa na podstawie przepisów prawa oraz statutu, przyjętego przez założycieli. Statut spółdzielni powinien zawierać:
- określa nazwę,
- siedzibę,
- przedmiot działalności,
- czas trwania spółdzielni o ile założono ją na czas określony,
- wysokość wpisowego i zasady wnoszenia udziałów,
- prawa i obowiązki członków, zasady przyjmowania członków,
- zwoływania walnych zgromadzeń,
- powoływania członków organów spółdzielni,
- podziału nadwyżki bilansowej,
- inne, przewidziane prawem postanowienia.
Wszelkie zmiany dotyczące statutu wymagają uchwały walnego zgromadzenia podjętej większością 2/3 głosów. Zarząd zobowiązany jest daną zmianę w statucie zgłosić w ciągu trzydziestu dni od daty jej podjęcia do sądu rejestrowego załączając dwa odpisy protokołu walnego zgromadzenia.
Członkowie ich prawa i obowiązki
Członkowie spółdzielni może być każda osoba fizyczne, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych (statut może dopuszczać wyjątki od tej zasady, jednak osoby bez pełnej zdolności nie mogą być członkami organów spółdzielni, a w walnym zgromadzeniu biorą udział przez swoich przedstawicieli ustawowych). Warunkiem uzyskania członkostwa jest złożenie pisemnej deklaracji zgodnej z wymaganiami ustawy i statutu. Założyciele spółdzielni stają się jej członkami w momencie rejestracji spółdzielni, a przystępujący do spółdzielni w terminie późniejszym - po podjęciu uchwały o ich przyjęciu przez wyznaczony statutem organ spółdzielni. Członek spółdzielni ma obowiązek wniesienia wpisowego oraz udziałów stosownie do postanowień statutu. Uczestniczy on w stratach tylko do wysokości zadeklarowanych udziałów i nie odpowiada wobec wierzycieli spółdzielni za jej zobowiązania. Statut może też przewidywać obowiązek wnoszenia wkładów na własność Spółdzielni lub do korzystania z nich przez Spółdzielnię na podstawie innego stosunku prawnego. Bez względu na wysokość wkładów i ilość udziałów każdemu członkowi spółdzielni przysługuje tylko jeden głos (wyjątkiem jest spółdzielnia, w której członkami są wyłącznie osoby prawne - statut może wtedy wprowadzać inne zasady ustalania liczby głosów poszczególnych członków).
Organy zarządzające spółdzielnią. Organami spółdzielni są walne zgromadzenie, rada nadzorcza, zarząd oraz w spółdzielniach, w których walne zgromadzenie zastąpione jest przez zebranie przedstawicieli (są to zwykle spółdzielnie o dużej liczbie członków) - zebrania grup członkowskich. Walne zgromadzenie zwołuje zarząd przynajmniej raz w roku w ciągu 6 miesięcy po upływie roku obrachunkowego. Mogą w nim brać udział, z głosem doradczym, przedstawiciele związku rewizyjnego, w którym Spółdzielnia jest zrzeszona lub Krajowej Rady Spółdzielczej. Ustawa określa sprawy, należące do wyłącznej kompetencji walnego zgromadzenia. Są to m.in. uchwalanie kierunków rozwoju działalności spółdzielni, rozpatrywanie sprawozdań rady, zatwierdzanie sprawozdań rocznych i sprawozdań finansowych, podejmowanie uchwał w tych sprawach, udzielanie absolutorium członkom zarządu, rozpatrywanie wniosków polustracyjnych, podejmowanie uchwał: o podziale nadwyżki bilansowej lub sposobie pokrycia strat, o zbyciu nieruchomości, zakładu lub innej jednostki organizacyjnej, o przystępowaniu do innych organizacji, o połączeniu, podziale lub likwidacji spółdzielni. Walne zgromadzenie określa także wysokość zobowiązań, jakie spółdzielnia może zaciągać, rozpatruje odwołania od uchwał rady w postępowaniu wewnątrz spółdzielczym, podejmuje uchwały w sprawie przystąpienia lub wystąpienia ze związku spółdzielni, wybiera delegatów na zjazd związku, w którym spółdzielnia jest zrzeszona. Statut może określać inne sprawy, w których decyzje może podejmować wyłącznie walne zgromadzenie.
Rada nadzorcza sprawuje nadzór nad działalnością spółdzielni. Rada składa się co najmniej z trzech członków, którymi mogą być wyłącznie członkowie spółdzielni.
Zarząd kieruje działalnością spółdzielni oraz reprezentuje ją na zewnątrz i podejmuje decyzje, które nie są zastrzeżone w ustawie lub statucie innym organom. Zarząd wybiera i odwołuje (w zależności od postanowień statutu), walne zgromadzenie lub rada nadzorcza. Z członkami zarządu rada nawiązuje stosunek pracy na podstawie umowy o pracę lub powołania. W spółdzielniach pracy zatrudnienie następuje na podstawie spółdzielczej umowy o pracę. Oświadczenia woli za spółdzielnię składają dwaj członkowie zarządu lub jeden członek i pełnomocnik. W spółdzielniach o zarządzie jednoosobowym oświadczenia woli mogą składać także dwaj pełnomocnicy.
Stosunki majątkowe i odpowiedzialność
Spółdzielnia prowadzi działalność gospodarczą na zasadach rachunku ekonomicznego przy zapewnieniu korzyści członkom spółdzielni. Spółdzielnia odpowiada za swoje zobowiązania całym swoim majątkiem. Zysk spółdzielni, po pomniejszeniu o podatek dochodowy i inne obciążenia, stanowi nadwyżkę bilansową. Jest ona dzielona na podstawie uchwały walnego zgromadzenia. Jeśli fundusz zasobowy nie osiąga wysokości wniesionych udziałów, co najmniej 5% nadwyżki przeznacza się na zwiększenie tego funduszu. Zasady podziału nadwyżki między członków spółdzielni określa statut.
Spółdzielnia ma obowiązek tworzyć następujące fundusze własne:
- udziałowy (powstający z wpłat udziałów członków, odpisów z podziału nadwyżki bilansowej i innych źródeł),
- zasobowy (z wpłat wpisowego, części nadwyżki bilansowej oraz innych źródeł). Spółdzielnie mogą tworzyć inne fundusze własne, przewidziane w odrębnych przepisach oraz statucie.
Każda spółdzielnia obowiązana jest przynajmniej raz na trzy lata poddać się lustracyjnemu badaniu legalności, gospodarności i rzetelności działania. Lustrację przeprowadzają związki rewizyjne, do których należy spółdzielnia. Spółdzielnie nie zrzeszone zlecają odpłatne przeprowadzenie lustracji wybranemu związkowi rewizyjnemu lub Krajowej Radzie Spółdzielczej.
Spółdzielnie mogą zakładać związki rewizyjne i przystępować do takich związków. Celem związków rewizyjnych jest pomoc spółdzielniom w działalności statutowej. Przeprowadzają one lustracje spółdzielni, prowadzą działalność instruktażową, doradczą, szkoleniową oraz reprezentują zrzeszone spółdzielnie wobec administracji państwowej i organów samorządu terytorialnego.
Najwyższym organem samorządu spółdzielczego jest Kongres Spółdzielczości, zwoływany co 4 lata. Naczelnym organem samorządu spółdzielczego jest Krajowa Rada Spółdzielcza.
Rozwiązanie i likwidacja.
Spółdzielnia przechodzi w stan likwidacji:
1) z upływem okresu, na który ją utworzono,
2) wskutek zmniejszenia się liczby członków poniżej wskazanej w statucie lub ustawie (jeśli nie uzupełniono jej w ciągu 1 roku),
3) wskutek zgodnych uchwał walnych zgromadzeń zapadłych większością 3/4 głosów na dwóch kolejnych walnych zgromadzeniach w odstępie co najmniej 2 tygodni.
Uchwałę o postawieniu spółdzielni w stan likwidacji może podjąć także związek rewizyjny spółdzielni, jeśli:
1) działalność spółdzielni wskazuje na rażące i uporczywe naruszanie prawa lub postanowień statutu,
2) spółdzielnia została zarejestrowana z naruszeniem prawa,
3) spółdzielnia co najmniej od roku nie prowadzi działalności gospodarczej.
W razie niewypłacalności spółdzielni (jeśli według sprawozdania finansowego ogólna wartość jej aktywów nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich zobowiązań) następuje ogłoszenie jej upadłości.
Przepisy szczególne dla spółdzielni produkcji rolnej, spółdzielni kółek rolniczych, spółdzielni pracy, mieszkaniowych i socjalnych.
a) Przedmiotem działania spółdzielni produkcji rolnej (czyli rolniczych spółdzielni produkcyjnych i innych spółdzielni, których celem jest prowadzenie gospodarstwa rolnego) jest prowadzenie wspólnego gospodarstwa rolnego oraz działalność na rzecz indywidualnych gospodarstw rolnych członków. Taka spółdzielnia może również prowadzić inną działalność gospodarczą. Członkami spółdzielni mogą być rolnicy, będący właścicielami (dzierżawcami, posiadaczami itp.) gruntów rolnych oraz inne osoby, mające kwalifikacje przydatne do pracy w spółdzielni. Statut spółdzielni może przewidywać wniesienie przez członków posiadanych przez nich gruntów jako wkładu do spółdzielni. Możliwe są również wkłady pieniężne. Zdolni do pracy członkowie spółdzielni mają prawo i obowiązek pracować w spółdzielni w rozmiarze ustalanym corocznie przez zarząd. Przedmiotem działalności gospodarczej spółdzielni kółek (usług) rolniczych jest świadczenie usług dla rolnictwa i innych usług dla środowiska wiejskiego.
b) Spółdzielnie pracy prowadzą wspólne przedsiębiorstwo w oparciu o osobistą pracę swoich członków.
c) Przedmiotem działalności spółdzielni mieszkaniowych jest zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych ich członków. Spółdzielnia przydziela członkom mieszkania w budynkach, stanowiących własność spółdzielni, buduje domy i przenosi na rzecz członków własność wybudowanych domów jednorodzinnych lub lokali oraz udziela pomocy członkom w budowie domów mieszkalnych. Członkowie, w zależności od rodzaju wniesionego wkładu, uzyskują spółdzielcze prawo do lokalu: lokatorskie lub własnościowe. Spółdzielnia mieszkaniowa może także budować domy jednorodzinne i lokale mieszkalne w celu przeniesienia ich własności na rzecz członków. Prawo do takiego domu lub lokalu jest dziedziczne, zbywalne i podlega egzekucji. Dotyczy to także spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego.
d) Przedmiotem działalności spółdzielni socjalnej jest prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków w celu zawodowej i społecznej integracji przez osoby bezrobotne, w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy; niepełnosprawnych, w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz osoby, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1-4, 6 i 7 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym
Podstawa prawna
Ustawa z dnia16 września 1982 Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2003 r. nr 188, poz. 1848 z późn. zm.).
SPÓŁKA AKCYJNASpółka akcyjna jest uregulowana przepisami Kodeksu spółek handlowych (ksh). Obok postanowień ksh, określających jej ustrój i zasady funkcjonowania, spółki akcyjnej dotyczą także inne przepisy, w tym zwłaszcza o publicznym obrocie papierami wartościowymi, o komercjalizacji i prywatyzacji oraz w pewnym stopniu Prawo bankowe i ustawa o działalności ubezpieczeniowej. Powyższe wskazuje na znaczenie spółki akcyjnej w obrocie, chociaż bowiem jest to najbardziej złożona forma spółki handlowej, zakres jej potencjalnego zastosowania jest niewątpliwie najszerszy, choćby dlatego, iż można ją założyć w każdym celu dozwolonym przez prawo. Kapitał akcyjny będący podstawą działania spółki dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej. Kapitał ten musi być zgromadzony w wysokości co najmniej 500.000 zł. Zawiązać spółkę akcyjną może jedna albo więcej osób. Spółka akcyjna nie może być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Stosunkowo złożony jest zarówno tryb tworzenia spółki akcyjnej, wyrażający się np. możliwością przeprowadzenia publicznych zapisów na akcje (tzw. publicznej subskrypcji), jak i funkcjonowania, np. ze względu na konieczność protokołowania uchwał walnego zgromadzenia przez notariusza. Jedną z najważniejszych jej cech jest ucieleśnienie udziału w dokumencie zwanym akcją, który jako papier wartościowy może być, co do zasady, przedmiotem swobodnego obrotu. Spółka akcyjna posiada osobowość prawną, którą uzyskuje (podobnie jak spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) z chwilą wpisu (obowiązkowego) do rejestru sądowego. Od tego momentu spółka zaczyna działać w obrocie jako samodzielny podmiot zawierający umowy i odpowiadający własnym majątkiem za zobowiązania. Co szczególnie istotne, wspólnicy (akcjonariusze) nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki i to nawet za zobowiązania podatkowe (w spółce z o.o. np. odpowiedzialność wspólników za podatki spółki jest wprawdzie ograniczona, ale nie wyłączona). Spółka akcyjna stanowi niekiedy jedyną prawnie dopuszczalną formę działania prywatnego przedsiębiorcy. Tylko w tej formie mogą np. działać prywatne banki i zakłady ubezpieczeń. Tylko jako spółki akcyjne mogą funkcjonować giełdy papierów wartościowych i fundusze powiernicze. Powstanie spółki akcyjnej Dla powstania spółki akcyjnej jest konieczne:
1) zawiązanie spółki, w tym podpisanie przez założycieli statutu sporządzonego w formie aktu notarialnego,
2) wniesienie przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, z uwzględnieniem art. 309 3 i 4 ksh,
3) ustanowienie zarządu i rady nadzorczej, wpis do rejestru.
Powstanie spółki ustawa może uzależnić od uzyskania zezwolenia. Jest tak w wypadku utworzenia spółki w celu prowadzenia giełdy papierów wartościowych, bądź przedsiębiorstwa maklerskiego, funduszy powierniczych, banków lub zakładów ubezpieczeń. Jeżeli spółka akcyjna zamierza prowadzić działalność podlegającą koncesjonowaniu, jest obowiązana taką koncesję uzyskać, lecz nie stanowi to warunku rejestracji spółki, a tylko prowadzenia tego rodzaju działalności. Spółka akcyjna posiada statut stanowiący jej najważniejszy akt organizacyjny. Zgodnie z ksh statut powinien określać: firmę i siedzibę spółki przedmiot działalności spółki, wysokość kapitału zakładowego oraz kwotę wpłaconą przed zarejestrowaniem na pokrycie kapitału zakładowego. nominalną wartość akcji (nie może być niższa niż 1 grosz) i ich liczbę ze wskazaniem, czy są to akcje imienne, czy na okaziciela, liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów, imiona i nazwiska albo firmy (nazwy założycieli) organizację władz zarządzających i nadzorczych. Statut powinien także regulować szereg innych kwestii, np. czas trwania spółki jeśli jest on ograniczony, ilość i rodzaj innych (poza akcjami) tytułów uczestnictwa w dochodach spółki, związane z akcjami obowiązki świadczenia na rzecz spółki (jeżeli takowe mają w spółce występować), warunki i sposób umarzania akcji. Statut spółki musi być sporządzony w formie aktu notarialnego (pod rygorem nieważności). Kapitał zakładowy powinien być w statucie określony jako konkretna kwota. Ksh wymaga by kapitał ten był w całości objęty przed zarejestrowaniem spółki. Od objęcia kapitału (a więc zadeklarowania przez akcjonariusza wniesienia do spółki pieniędzy lub przedmiotów majątkowych) należy jednak odróżnić jego pokrycie, czyli dokonanie odpowiednich (do zadeklarowanych) wpłat gotówkowych lub przeniesienie na spółkę własności rzeczy bądź innych praw majątkowych (tzw. aportu). Wkłady niepieniężne (aporty) muszą być w zadeklarowanej wysokości pokryte w całości nie później niż przed upływem roku po zarejestrowaniu spółki, natomiast wkłady gotówkowe powinny być uiszczone w 1/4 zadeklarowanej wysokości (terminy pozostałych wpłat może określać statut lub uchwała zgromadzenia wspólników). Wniesienie aportu jest obarczone dodatkowymi wymaganiami, z których najważniejsze polega na obowiązku założycieli sporządzenia pisemnego sprawozdania określającego przedmiot tych wkładów oraz rodzaje i liczbę wydanych w zamian za nie akcji, osoby, które wnoszą wkłady niepieniężne, zastosowano metodę wyceny wkładów. Sprawozdanie to podlega kontroli rewidenta wyznaczonego przez sąd rejestrowy. Oprócz wartości nominalnej wynikającej z podziału kapitału przez liczbę akcji, istnieje jeszcze ich cena emisyjna (czyli cena, po której akcje są wydawane akcjonariuszom) i cena rynkowa, kształtowania w obrocie giełdowym. Z kolei same akcje można podzielić na imienne i na okaziciela - rozróżniane przede wszystkim ze względu na sposoby ich zbywania, akcje gotówkowe i aportowe - wydawane, jak wskazują ich nazwy w zamian za gotówkę lub aport oraz akcje uprzywilejowane. Ksh wyróżnia uprzywilejowanie w zakresie prawa głosu (większa liczba głosów przypadająca na jedną akcję), dywidendy i podziału majątku w razie likwidacji spółki. Możliwe są też inne przywileje. Akcjonariusz ma przede wszystkim prawo do uczestniczenia w spółce i decydowania o jej losach poprzez głosowanie na walnych zgromadzeniu (uprawnienia korporacyjne), a nadto do udziału w zysku przeznaczonym do podziału, jak również w majątku pozostałym po przeprowadzeniu likwidacji spółki (prawa majątkowe). Głównym obowiązkiem akcjonariusza jest wpłata kapitału na objęte akcje. Może on być też zobowiązany do określonych świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki, ale tylko wtedy, gdy statut to przewiduje.
Organy spółki
Władzami spółki są: zarząd, rada nadzorcza oraz walne zgromadzenie. Zarząd prowadzi sprawy spółki i ją reprezentuje. Kompetencje zarządu mogą być przez statut ograniczane (zarząd może być więc albo silny albo słaby). W zasadzie jednak istnieje domniemanie kompetencji zarządu. Gdy chodzi o reprezentację spółki w stosunkach dotyczących obrotu (zawieranie umów i prowadzenie sporów) prawa zarządu nie można (z nielicznymi wyjątkami) ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich. Nie oznacza to, by statut lub uchwała zgromadzenia wspólników nie mogła prawa do reprezentacji osłabić w stosunkach wewnętrznych. Jest to jednak skuteczne tylko w zakresie odpowiedzialności zarządu wobec organów spółki i nie ma wpływu na ważność zawartych przez zarząd umów. Spółka akcyjna musi utworzyć radę nadzorczą. Radę nadzorczą i komisję rewizyjną wybiera (z reguły) walne zgromadzenie. Rada nadzorcza jest organem stałego nadzoru nad działalnością spółki. Walne zgromadzenie jest najwyższym organem spółki. W szeregu sprawach posiada wyłączną kompetencję, np. w sprawach zmiany statutu, w tym podwyższenia albo obniżenia kapitału akcyjnego, rozwiązania spółki, połączenia jej z inną, zatwierdzania sprawozdań finansowych (bilansu, rachunku wyników), podziału zysku i skwitowania władz spółki. Rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji. Przyczyny rozwiązania mogą być różne, w szczególności: zajście okoliczności przewidzianych statutem (np. upływ terminu, na który spółka została zawarta albo osiągnięcie jej celu), uchwała zgromadzenia wspólników, zarządzenie właściwej władzy państwowej (np. cofnięcie zezwolenia)
ZALETY I WADY SPÓŁEK AKCYJNYCH
Możliwość pozyskiwania kapitału na rynku kapitałowym poprzez emisję akcji czy obligacji Wysoki minimalny kapitał zakładowy Brak odpowiedzialności akcjonariuszy za zobowiązania spółki Kosztowny, skomplikowany i czasochłonny proces rejestracji Łatwość kumulacji kapitału Mniejsi akcjonariusze nie mają wpływu na działalność spółki Podstawa prawna
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. nr 94 poz. 1037 z późn. zm.).
SPÓŁKA CYWILNAOrganizację i działanie spółki cywilnej normuje Kodeks cywilny (kc). Spółka cywilna jest umową, na mocy której wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Prostota tej formy organizacji wspólnej działalności o celu gospodarczym wynika między innymi stąd, iż umowa spółki cywilnej może być zawarta w sposób dowolny, przez każde zachowanie się osób tworzących spółkę. Forma pisemna umowy jest zastrzeżona tylko dla celów dowodowych co oznacza, że w razie jej niezachowania (zawarcia umowy tylko ustnie) sama umowa jest ważna, a jedynie w razie sporu nie będzie możliwe dowodzenie przed sądem faktu zawarcia umowy i jej treści za pomocą dowodu z zeznań świadków oraz z przesłuchania stron. Formę pisemną uznać trzeba jednak za co najmniej zalecaną tak ze względu na stosunki zewnętrzne i wewnętrzne spółki. Cel (rodzaj) działalności strony umowy mogą określić dowolnie, byle był to wspólny cel gospodarczy zgodny z prawem i zasadami współżycia społecznego. Jak z powyższego wynika nie każde współdziałanie da się zakwalifikować jako spółka cywilna, np. zorganizowanie wyprawy turystycznej o celach wyłącznie poznawczych spółką taką jeszcze nie będzie, sytuacja zmieni się jednak, gdy celem organizatorów wyprawy będzie odsprzedaż miejsc uczestnictwa (konieczność realizacji celu gospodarczego). Umowa spółki powinna określać istotne postanowienia dotyczące powołania spółki, jej celu gospodarczego, charakteru, czasu trwania, sposobu prowadzenia działalności, rodzaju, wysokości i zmiany wkładów, reprezentacji spółki, zasad udziału wspólników w zyskach i stratach, terminu wypowiedzenia udziału, zasad rozliczeń po wystąpieniu ze spółki oraz jej rozwiązania. Spółka cywilna opiera się na zasadzie niezmienności składu osobowego, gdyż jedną z podstaw jej działania jest wzajemne zaufanie wspólników i ściśle ich współdziałanie. Nowy wspólnik może przystąpić do spółki tylko poprzez zmianę umowy. Ze względu na owe silne osobowe związki pomiędzy wspólnikami połączone z częstym w tego rodzaju spółkach osobistym świadczeniem usług jako przedmiotem wkładu do spółki, zalicza się spółkę cywilną do tzw. spółek osobowych, w przeciwieństwie do kapitałowych, w których na plan pierwszy wysuwa się kapitał i jego funkcja, a nie związki między wspólnikami.
Przedmiot wkładu i stosunki majątkowe.
Przedmiotem wkładu mogą być pieniądze, rzeczy ruchome, nieruchomości, prawa majątkowe oraz świadczenie określonych usług. Wśród praw majątkowych mogą być wszelkie prawa zbywalne, a więc np. wierzytelności, najem, dzierżawa. Z kolei typowymi w tym wypadku usługami (jako przedmiotu wkładu) są: świadczenie pracy, pośrednictwo, dokonywanie przewozów własnym środkiem transportowym itp. Do przeniesienia własności wkładu w zasadzie wystarczy sama umowa spółki, trzeba jednak pamiętać o obowiązku zachowania formy aktu notarialnego w wypadku, gdyby wkładem tym miała być nieruchomość Podobnie co do innych wkładów stosuje się przepisy kc, które ich dotyczą, np. art. 509 i n. kc, gdy przedmiotem wkładu jest wierzytelność, art. 659 i n. kc gdy chodzi o najem itp. Istotne jest, że wspólnik przenosi własność lub inne prawo majątkowe na rzecz wszystkich wspólników. Nie następuje tu całkowite wyzbycie prawa, bowiem dokonujący tej czynności wspólnik pozostaje także podmiotem tego prawa w części odpowiadającej jego udziałowi w majątku spółki.
Brak osobowości prawnej spółki cywilnej
Z punktu widzenia skutków majątkowych, zawarcie umowy spółki prowadzi do powstania między wspólnikami tzw. wspólności łącznej (wspólności do niepodzielnej ręki). Majątek spółki objęty umową, a także nabyty później na rzecz spółki, stanowi wspólny majątek wspólników. Jest to rodzaj współwłasności analogiczny do wspólności majątkowej między małżonkami. Innymi słowy podmiotem praw i obowiązków są sami wspólnicy a nie spółka. Z powodu braku osobowości prawnej stronami w dokonywanych czynnościach prawnych i procesowych są zawsze sami wspólnicy. Zatem, przykładowo, wierzyciel chcący się zaspokoić z majątku spółki musi uzyskać orzeczenie sądowe opiewające przeciwko wszystkim wspólnikom. Chociaż w czasie trwania spółki każdy ze wspólników posiada w niej swój udział, nie jest on oznaczony jakimś ułamkiem w stosunku do całości majątku spółki i nie może być bez zgody innych wspólników zbyty. Dopóki istnieje spółka wspólnik nie może domagać się podziału majątku wspólnego, może jedynie w określonych wypadkach wystąpić ze spółki wypowiadając swój udział lub też z ważnych powodów żądać jej rozwiązania przez sąd. Każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach spółki i w tym samym stosunku uczestniczy w jej stratach - bez względu na rodzaj i wartość wniesionego wkładu. W umowie spółki można jednak inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach. Nie można jednak wyłączyć w całości wspólnika od udziału w zyskach.
Odpowiedzialność
Najważniejszą konsekwencją braku osobowości prawnej jest, iż za zobowiązania zaciągnięte przez spółkę wspólnicy odpowiadają zarówno swym majątkiem wspólnym, tj. majątkiem spółki, jak i każdy ze wspólników z osobna, swym majątkiem osobistym nie należącym do wspólności i to bez żadnych ograniczeń. Ponadto wierzycielowi spółki służy prawo wyboru, czy w celu zaspokojenia chce najpierw sięgnąć do majątku spółki, czy od razu do indywidualnego majątku wspólnika. Może on także sięgnąć jednocześnie do majątku spółki i indywidualnych majątków wspólników. Tym bardziej oczywiste jest, dlaczego w spółce cywilnej taką wagę przywiązuje się do związków osobistych i zaufania między wspólnikami.
Nowe regulacje dotyczące spółki cywilnej
Każdy ze wspólników powinien uzyskać wpis do rejestru przedsiębiorców, gdyż zgodnie z przepisem ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców. Na podstawie przepisów ww. ustawy spółka cywilna nie może być obecnie przedsiębiorcą w jej rozumieniu. Przedsiębiorcą jest bowiem osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy nie mogą prowadzić jednak w formie spółki cywilnej działalności gospodarczej w większym rozmiarze, zgodnie z przepisem ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.). Prawo i obowiązek wpisu do rejestru przedsiębiorców dotyczy również wspólników spółki cywilnej, jeżeli jej przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy osiągnęły równowartość powodującą zgodnie z przepisami o rachunkowości, obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych w walucie polskiej co najmniej 800.000 EUR (przedsiębiorstwo większych rozmiarów). Z chwilą wpisu do rejestru spółka ta staje się spółką jawną. Spółka cywilna może być przekształcona w spółkę handlową przez jej wspólników. Do przekształcenia spółki cywilnej w spółkę handlową inną niż spółka jawna stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące przekształcenia spółki jawnej w inną spółkę handlową.
ZALETY I WADY SPÓŁEK CYWILNYCH
Każdy ze wspólników ma wpływ na podejmowanie decyzji, prowadzenie i reprezentowanie spółki Wspólnicy odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki Swoboda w formułowaniu treści umowy spółki Działalność raczej małych rozmiarów Możliwe wszystkie formy opodatkowania Każdy ze wspólników musi rejestrować się osobno
Podstawa prawna
Umowę spółki regulują przepisy art. 860-875 kodeksu cywilnego oraz art. 26 4 i art. 551 2 i 3 art. 626 ustawy Kodeks spółek handlowych.
SPÓŁKA JAWNASpółka jawna jest to spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną nazwą.. Wpis spółki do rejestru podlega obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (dotyczy to wszystkich spółek osobowych). Organizację i działanie spółki jawnej normuje ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (ksh). Zgodnie z art. 22 ksh, spółka jawna jest spółką osobową, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową.
Spółka jawna, nie posiada osobowości prawnej. Tworzy ją najczęściej niewielka liczba wspólników mających do siebie pełne zaufanie. Silne związki między wspólnikami, konieczność pełnego zaufania między nimi powodują, iż jest ona zaliczana do tzw. spółek osobowych, w których na plan pierwszy wysuwają się tego rodzaju międzyludzkie związki, a nie znaczenie kapitału, jak w wypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjnych, zwanych stąd spółkami kapitałowymi. Spółka jawna, nie posiada organów zarządzających. Jej sprawy są prowadzone i jest ona reprezentowana przez każdego z wspólników. Może jednak nastąpić sytuacja pozbawienia wspólnika prawa do reprezentacji spółki, takie sytuacje rozstrzyga sąd i może zostać wydawane na mocy prawomocnego orzeczenia sądu. Spółka jawna "prowadzi przedsiębiorstwo", może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, a także pozywać i być pozywana - ma więc zdolność sądową. Spółka jawna działa na zewnątrz pod firmą, którą tworzy się od nazwisk wszystkich wspólników, kilku lub jednego z nich z dodaniem wyrazów, iż chodzi tu o istniejącą spółkę np. J. Kowalski - spółka jawna, Bracia Jabłkowscy sp. j.
Powstanie
Spółka jawna może powstać na trzy sposoby. Wybór jej założenia zależy od jej wspólników. Najprostszym rozwiązaniem jest zawarcie umowy spółki pod rygorem nieważności czyli tzw. pierwotne zawiązanie. Umowa ta powinna określać:
1. firmę (powinna ona zawierać nazwiska lub firmy – nazwy wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę – nazwę jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie ,,spółka jawna”. W obrocie można dla określenia spółki jawnej używać skrótu s. j. oraz siedzibę spółki;
2. określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość;
3. przedmiot działalności spółki;
4. czas trwania spółki jeżeli jest oznaczony.
Umowa wymaga zgłoszenia do sądu rejestrowego, który dokonuje wpisu spółki do rejestru. Wpis jest obligatoryjny, ale pozbawiony jest charakteru konstytutywnego. Spółka powstaje z momentem zawarcia umowy spółki. Drugim sposobem jest powstanie spółki cywilnej w drodze zawiązania następczego. Zawiązanie takie można zastosować w przedsiębiorstwach o większych rozmiarach. Ważną rolę pełnią tu przychody netto spółki cywilnej ze sprzedaży towarów lub świadczenia usług. Jeżeli w dwóch ostatnich latach obrotowych spółka osiągnęła równowartość w walucie polskiej co najmniej 400.000 EURO (ta kwota zostanie prawdopodobnie podniesiona do 800.000 EURO), to z chwilą wpisu do rejestru spółka ta staje się spółką cywilną. Przy takim tworzeniu spółki jawnej sąd rejestrowy nie bada czy spółka prowadzi przedsiębiorstwo większych rozmiarów. Trzecim sposobem jest przekształcenie spółki cywilnej w spółkę jawną. W tym przypadku nie jest ważny rozmiar przedsiębiorstwa. Jednak przy zamianie spółki cywilnej w inną spółkę handlową, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące przekształcenia.
Spółkę jawną należy zarejestrować w odpowiednim sądzie rejestrowym. Wniosek o wpis musi zawierać;
1) firmę, siedzibę adres spółki,
2) przedmiot działalności spółki
3) imiona i nazwiska wspólników,
4) 4) imiona i nazwiska osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki oraz sposób tego reprezentowania,
Do zgłoszenia spółki jawnej do rejestru sądowego należy dołączyć złożone wobec sądu albo notarialnie uwierzytelnione wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentacji.
Stosunki majątkowe i odpowiedzialność
Wspólnicy są obowiązani do wniesienia wkładu, którym może być własność, inne prawa, w tym np. pozwolenie na używanie rzeczy lub praw, jak również świadczenie pracy. Domniemywa się, że rzeczy, które wspólnik zobowiązał się wnieść do spółki, są wnoszone na własność, w związku z czym w razie likwidacji spółki nie zostaną one zwrócone w naturze, ale podlegają spieniężeniu, a wspólnik otrzyma odpowiednią część sumy likwidacyjnej. Możliwe jest jednak wniesienie (tytułem wkładu) rzeczy tylko do używania, wówczas spółka nie nabywa własności a jedynie prawo używania, do którego stosuje się odpowiednio przepisy o najmie. Przyjmuje się, że wkłady wspólników są równe. Rzeczy i prawa wniesione do spółki, a także nabyte podczas jej działalności stanowią majątek spółki. Wierzyciel osobisty wspólnika nie może uzyskać zaspokojenia z majątku spółki, gdy uznaje się, że rzeczy i prawa, które weszły do tego majątku, przeszły na własność cudzą - czyli spółki. W czasie trwania spółki, wspólnik nie może żądać podziału jej majątku. Wspólnicy uczestniczą w zyskach i stratach spółki na zasadzie równości i to bez względu na wartość i rodzaj wkładu, ale jest to zasada której strony mogą w umowie spółki zmienić, np. wprowadzić podział zysku w proporcji do wielkości wkładu lub wprowadzić nierównomierny podział zysku. Ważne, że stosunek udziału wspólników w zysku ustalony w umowie, odnosi się także do udziału w stratach, z tym że wspólnik, który wnosi do spółki tytułem wkładu tylko własną pracę jest od udziału w stratach w zasadzie zwolniony. Za zobowiązania spółki wspólnik odpowiada całym swym majątkiem bez ograniczenia, solidarnie z innymi wspólnikami oraz ze spółką. Ten kto przystępuje do spółki, odpowiada za zobowiązania powstałe przed przystąpieniem. Wszelkie umowne ograniczenie tak określonej odpowiedzialności wobec osób trzecich jest prawnie bezskuteczne. Ochrona wierzyciela jest więc tu, podobnie jak w wypadku spółki cywilnej, możliwie pełna. Może on żądać zaspokojenia według swego wyboru: z majątku spółki, z majątków osobistych wspólników, lub tylko niektórych z nich a nawet tylko jednego wspólnika i nie ma znaczenia, czy majątek spółki wystarcza, czy też nie na pokrycie długu.
Dopuszczalne formy opodatkowania
Zasady ogólne – księgowość pełna – zgodnie z ustawa o rachunkowości
Zasady ogólne – podatkowa księga przychodów i rozchodów
Ryczałt ewidencjonowany
Należy prowadzić wszystkie wymagane przez ustawę o rachunkowości ewidencje księgowe przy tych formach opodatkowania.
Zakaz konkurencji
Ważnym elementem wewnętrznych stosunków między wspólnikami jest absolutny zakaz konkurencji wynikający z obowiązku lojalności. Wspólnicy zobowiązani są powstrzymać się od wszelkiej działalności sprzecznej z interesami spółki. Działaniem niedozwolonym (chyba, że uzyskał wyraźną lub domniemaną zgodę pozostałych wspólników) jest zajmowanie się interesami konkurencyjnymi. Chodzi przykładowo o uczestnictwo w spółce konkurencyjnej w charakterze wspólnika spółki cywilnej, spółki jawnej, partnera, komplementariusza lub członka organu spółki. W razie naruszenia powyższego zakazu, każdemu ze wspólników przysługuje prawo żądania wydania spółce korzyści osiągniętych przez wspólnika naruszającego zakaz konkurencji, lub naprawienia wyrządzonej jej szkody. Powyższe roszczenia przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od dnia, gdy wszyscy pozostali wspólnicy dowiedzieli się o naruszeniu zakazu, nie później niż po upływie trzech lat.
Rozwiązanie i likwidacja spółki
Zgodnie z ksh, przyczyny rozwiązania spółki mogą być następujące: przyczyny przewidziane w umowie spółki, zgoda wszystkich wspólników, ogłoszenie upadłości spółki, śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości, wypowiedzenie na 6 miesięcy przed końcem roku obrotowego, wyrok sądowy. Mimo śmierci lub upadłości wspólnika oraz mimo wypowiedzenia dokonanego przez wspólnika lub jego wierzyciela osobistego, spółka może istnieć nadal pomiędzy pozostałymi wspólnikami, jeżeli postanowiono tak w umowie spółki lub pozostali wspólnicy tak ustalili. Porozumienie między pozostałymi wspólnikami powinno nastąpić niezwłocznie - w wypadku śmierci albo upadłości wspólnika, i przed upływem terminu wypowiedzenia - w razie gdy stanowiło ono podstawę ustąpienia wspólnika dotychczasowego. Rozwiązanie spółki następuje poprzez jej likwidację. Gdyby majątek spółki nie wystarczał na spłatę długów i udziałów, niedobór dzieli się między wspólników według postanowień umowy, w razie ich braku - w stosunku, w jakim uczestniczą oni w stratach. W wypadku niewypłacalności jednego ze wspólników przypadająca na część niedoboru dzieli się pomiędzy pozostałych wspólników.
ZALETY I WADY SPÓŁEK JAWNYCH
Każdy ze wspólników może reprezentować spółkę, można też w umowie wyłączyć wspólnika z reprezentacji Wspólnicy odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki Swoboda w formułowaniu treści umowy spółki Nie posiada osobowości prawnej Nie ma określonych wymagań kapitałowych.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. nr 94 poz. 1037 z 2000 r. z późn. zm.)
Tytuł II Dział I zajmuje się uregulowaniami dotyczącymi spółki jawnej
Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sadowym
SPÓŁKA KOMANDYTOWAOrganizację i działanie spółki komandytowej normuje ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (ksh). Jej istota polega na tym, że kilka osób tworzy spółkę, mającą na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona do tzw. sumy komandytowej. Spółka komandytowa została polskiemu porządkowi prawnemu przywrócona dopiero w roku 1991. Przyjmuje się, że spółka komandytowa jest dogodną formą współdziałania jednostek o zróżnicowanym kapitale. Wspólnik o kapitale większym, często inna spółka, wnosi odpowiedni wkład i przyjmuje stanowisko komandytariusza, zaś pozostali wspólnicy o mniejszych zasobach, stają się komplementariuszami, prowadząc działalność w oparciu o wkład podmiotu silniejszego. Spółka komandytowa jest umową, która musi być zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Umowa ta powinna określać miejsce i datę jej sporządzenia, wspólników, firmę spółki, przedmiot i zakres przedsiębiorstwa spółki, wkłady wspólników do majątku spółki, udział w zyskach i pokrywaniu strat, sposób prowadzenia spraw spółki oraz osoby uprawnione do jej reprezentacji, przedmiot wkładu komandytariusza z zaznaczeniem w jakiej części został on wniesiony oraz oznaczoną pieniężnie wysokość odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli (czyli sumę komandytową). Spółka komandytowa podobnie jak cywilna i jawna nie ma osobowości prawnej, ale jej istnienie rozpoczyna się dopiero z chwilą wpisu do rejestru sądowego.
Odpowiedzialność
Z reguły jest tak, iż przedsiębiorstwo spółki prowadzą komplementariusze, oni bowiem ponoszą największe ryzyko trafności podejmowanych decyzji skoro ich odpowiedzialność jest nieograniczona (odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem). Komandytariusze zadowalają się mniejszym wpływem na sprawy spółki, poprzestając na finansowym jej wspieraniu. Przedmiotem wkładu komandytariusza może być kwota pieniężna, a także wkłady rzeczowe takie jak maszyny, urządzenia, surowce, lokal, a nawet świadczenie usług. Wkład ten - zależnie od postanowień umowy spółki - może być wniesiony do niej w całości przed zarejestrowaniem, jak również może być wnoszony sukcesywnie, zgodnie z potrzebami podyktowanymi prowadzoną działalnością. Wkład komandytariusza nie ma bezpośredniego związku z sumą komandytową i może być jej równy, ale także może być od niej mniejszy lub większy. Jeżeli wkład komandytariusza jest równy sumie komandytowej i został on wniesiony w całości do spółki, wówczas komandytariusz nie ponosi żadnej dalszej odpowiedzialności (tzn. poza ewentualną utratą tego wkładu) za jej zobowiązania. Komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wkładu wniesionego do majątku spółki. Gdyby jednak wkład został w całości lub w części zwrócony, odpowiedzialność komandytariusza zostaje przywrócona w wysokości dokonanego zwrotu. Komandytariusz odpowiada wobec wierzycieli spółki do wysokości oznaczonej w umowie sumy komandytowej. W tym zakresie jest to odpowiedzialność osobista i solidarna ze spółką i innymi komandytariuszami i komplementariuszami. Wierzyciel może zatem według swego wyboru żądać spłacenia całości lub części długu od spółki tylko od niektórych jej wspólników lub od każdego z osobna. Odpowiedzialność komplementariuszy jest, jak wspomniano, nieograniczona, osobista i solidarna. Komandytariusz nie ma ani prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki. Prowadzenie jej spraw obciąża, odpowiedzialnych w sposób nieograniczony, komplementariuszy. Jednakże w sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki zgoda komandytariusza jest potrzebna o ile strony w umowie nie postanowią inaczej. Komandytariusz może reprezentować spółkę jedynie na zasadzie pełnomocnictwa. Jeżeli komandytariusz dokona w imieniu spółki czynności nie ujawniając swego pełnomocnictwa, wówczas (wbrew powyższym regułom) odpowiada bez ograniczenia za skutki tej czynności wobec osób trzecich. Każdy z komplementariuszy jest z kolei nie tylko uprawniony, ale i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki. Umowa spółki może jednak powierzyć prowadzenie spraw spółki tylko niektórym z nich, bądź nawet jednemu, albo - działającym łącznie z komplementariuszami - osobom trzecim. Jeżeli w umowie inaczej nie ustalono, komandytariusz uczestniczy w stratach do wysokości umówionego wkładu. Komandytariusz, którego wkład wykorzystano na zaspokojenie strat, nie ma obowiązku uiszczać nowego wkładu. Jednakże zysk spółki w latach następnych winien by w pierwszym rzędzie przeznaczony na pokrycie wyczerpanego wkładu.
ZALETY I WADY SPÓŁEK KOMANDYTOWYCH
Ograniczenie odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki tylko do wysokości sumy komandytowej Umowa spółki musi być sporządzona w formie aktu notarialnego Komandytariusze mogą działać w imieniu spółki wyłącznie jako pełnomocnicy Wyłącznie pełna księgowość (wysokie koszty) Nie ma określonych wymagań dot. sumy komandytowej Nie ma osobowości prawnej.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. nr 94 poz. 1037 z 2000 r.)
SPÓLKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA (spółka K.A.)Jest typem spółki wprowadzonym do polskiego prawa przez kodeks spółek handlowych (art. 125 - 150). Spółka KA została ukształtowana z myślą o ochronie przedsiębiorców, którzy zamierzają dokapitalizować (przez emisję akcji) swe przedsiębiorstwo, posiadające z reguły ugruntowaną pozycję na rynku, nie chcąc równocześnie narażać się na niebezpieczeństwo wrogiego przejęcia. Powyższy cel nie może być osiągnięty w ramach spółki komandytowej, która nie ma prawa do emitowania akcji. Przyjęcie z kolei formuły spółki akcyjnej (zwłaszcza przy akcjach na okaziciela) stwarza znaczne ryzyko utraty wypracowanego przez lata własnego przedsiębiorstwa przez wrogie przejęcie. W założeniu ustawodawcy, spółka komandytowo-akcyjna stanowi ofertę dla przedsiębiorstw rodzinnych działających dotychczas w formie spółki osobowej lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, których właściciele są zainteresowani pozyskaniem finansowania w drodze emisji akcji, lecz pragną zachować zarząd i kontrolę nad spółką.
Z definicji ustawowej wynika, że spółka K.A jest spółką osobową, której cechami są: cel polegający na prowadzeniu przedsiębiorstwa (czyli działalności gospodarczej) pod własną firmą oraz występowanie w niej dwóch kategorii wspólników: co najmniej jednego wspólnika, który wobec wierzycieli za zobowiązania spółki odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz) i co najmniej jednego wspólnika będącego akcjonariuszem (nie odpowiadającego za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli).
Komplementariuszem może być zarówno osoba fizyczna, jak i prawna. Komplementariusz może być jednocześnie akcjonariuszem spółki. Kodeks spółek handlowych (k.s.h.) nie stawia żadnych dodatkowych wymogów co do rozmiaru, zakresu ani celu prowadzenia przedsiębiorstwa, ale spółka K.A. przeznaczona jest raczej do wykonywania działalności w większym rozmiarze, z uwagi na konieczność wniesienia kapitału zakładowego w wysokości co najmniej 50.000 zł. Wymogi formalne wobec spółki komandytowo-akcyjnej również są większe niż wobec pozostałych spółek osobowych (jawnej, partnerskiej, komandytowej). Zgodnie ze swoją nazwą, spółka K.A. jest podobna częściowo do spółki komandytowej, a częściowo do spółki akcyjnej, dlatego też jeżeli jakaś kwestia nie jest określona artykułami dotyczących spółki komandytowo-akcyjnej , do spółki tej stosuje się, w zależności od konkretnej sprawy, albo przepisy dotyczące spółki komandytowej albo spółki akcyjnej. I tak: k.s.h. reguluje powstanie spółki KA, jej firmę, stosunek do osób trzecich, stosunki wewnętrzne, rozwiązanie i likwidację oraz wystąpienie wspólnika. przepisy dotyczące spółki komandytowej regulują stosunki komplementariuszy między sobą, wobec akcjonariuszy, wobec osób trzecich, stosuje się je także do wkładów komplementariuszy, z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy, przepisy dotyczące spółki akcyjnej stosuje się w pozostałych sprawach , a w szczególności są to przepisy dotyczące kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia, ponadto do wypowiedzenia umowy spółki przez komplementariusza stosuje się przepisy dotyczące spółki jawnej. Spółka KA, nie posiadając osobowości prawnej, może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym prawo własności, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną.
Wymagania wobec firmy spółki K.A.
Firma (nazwa) spółki K.A. powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie: "spółka komandytowo-akcyjna"; dopuszczalne jest też używanie skrótu "S.K.A.". Szczególne wymagania obowiązują wobec firmy, gdy komplementariuszem jest osoba prawna. Wówczas firma spółki K.A. powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z oznaczeniem "spółka komandytowo-akcyjna". Nie wyklucza to zamieszczenia firmy (nazwy) komplementariusza, który jest osobą fizyczną. Nazwisko lub firma (nazwa) akcjonariusza nie mogą być zamieszczone w firmie spółki K.A. Jeśli tak się stanie, akcjonariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz (czyli bez ograniczeń). Powstanie spółki Inaczej niż w pozostałych spółkach osobowych, aktem regulującym wewnętrzne stosunki w spółce nie jest umowa spółki, tylko statut. Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Założycielami spółki są osoby podpisujące statut. Statut powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze. Spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.
Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien zawierać:
1. firmę i siedzibę spółki,
2. przedmiot działalności spółki,
3. czas trwania spółki, jeżeli jest określony,
4. oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz ich wartość,
5. wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela,
6. liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów,
7. nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz ich siedziby, adresy albo adresy do doręczeń,
8. organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej ( jeżeli powołuje się radę nadzorczą)
Kodeks reguluje tylko podstawowe zagadnienia (minimalną treść statutu), co znaczy że co najmniej wymienione informacje muszą się koniecznie w statucie znaleźć; natomiast wszelkie inne ustalenia, oczywiście jeżeli nie są sprzeczne z k.s.h., należą do wspólników – i mogą one (ale nie muszą) być zapisane w statucie spółki.
Zgłoszenie spółki komandytowo-akcyjnej do sądu rejestrowego powinno zawierać:
1. firmę, siedzibę i adres spółki,
2. przedmiot działalności spółki,
3. wysokość kapitału zakładowego, liczbę i wartość nominalną akcji,
4. liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania, jeżeli statut je przewiduje,
5. wzmiankę, jaka część kapitału zakładowego została wpłacona przed zarejestrowaniem,
6. nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz okoliczności dotyczące ograniczenia ich zdolności do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją,
7. nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki - zaznaczenie tej okoliczności,
8. jeżeli przy zawiązaniu spółki akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne - zaznaczenie tej okoliczności,
9. czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony
Zarządzanie spółką
Każdy komplementariusz ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki ( z wyjątkiem spraw przekazanych przez statut lub kodeks spółek handlowych do kompetencji walnego zgromadzenia lub rady nadzorczej). Statut spółki może przewidywać, że prowadzenie spraw spółki powierza się jednemu albo kilku komplementariuszom.
W spółce komandytowo-akcyjnej można ustanowić radę nadzorczą (jest to konieczne, gdy liczba akcjonariuszy przekracza dwadzieścia pięć osób). Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności Komplementariusz ani jego pracownik nie mogą być członkami rady nadzorczej.
Najwyższą władzą w spółce jest walne zgromadzenie. Prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu ma zarówno akcjonariusz jak i komplementariusz, także w przypadku, gdy nie jest akcjonariuszem spółki.
Sposób reprezentacji
Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy statutu lub prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa jej reprezentowania. Późniejsze pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki stanowi zmianę statutu spółki i wymaga zgody wszystkich pozostałych komplementariuszy. Pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki wbrew jego sprzeciwowi może nastąpić jedynie z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu. Akcjonariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik (czyli w zakresie określonym pełnomocnictwem).
Odpowiedzialność za zobowiązania
Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli. Akcjonariusz jest obowiązany jedynie do świadczeń określonych w statucie. Akcjonariusz odpowiada jednak całym swoim majątkiem, jeśli jego nazwisko lub firma zostanie ujawnione w firmie (nazwie) spółki komandytowo-akcyjnej. Akcjonariusz odpowiada również (bez ograniczenia) za zobowiązania spółki powstałe w wyniku wykonania za spółkę czynności prawnej, jeżeli nie ujawnił swojego pełnomocnictwa, działał bez pełnomocnictwa lub przekroczył jego zakres. Komplementariusz odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem. Wniesienie przez komplementariusza wkładu na kapitał zakładowy nie wyłącza jego nieograniczonej odpowiedzialności.
Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisem do rejestru, odpowiadają solidarnie za zobowiązania zaciągnięte w imieniu spółki w powyższym okresie.
Rozwiązanie spółki powodują:
1. przyczyny przewidziane w statucie,
2. uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki,
3. ogłoszenie upadłości spółki,
4. śmierć, ogłoszenie upadłości lub wystąpienie jedynego komplementariusza, chyba że statut stanowi inaczej,
5. inne przyczyny przewidziane prawem.
Prawo wypowiedzenia umowy spółki przysługuje tylko komplementariuszowi i jest możliwe, jeżeli statut tak stanowi. Rozwiązania umowy spółki nie powoduje także upadłość akcjonariusza.
Możliwe formy opodatkowania Spółka nie posiada osobowości prawnej i jest opodatkowana podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Jedyną możliwą formą prowadzenia księgowości są księgi rachunkowe, tzw. księgowość pełna.
Koszty założenia spółki K.A.:
Opłata z tytułu sporządzenia umowy spółki w formie aktu notarialnego- wysokość tej opłaty jest ustalana procentowo od wartości kapitału zakładowego, a jej maksymalne stawki określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie taksy notarialnej.
Maksymalna stawka wynosi od wartości:
1) do 3.000 zł - 100 zł;
2) powyżej 3.000 zł do 10.000 zł - 100 zł + 3 % od nadwyżki powyżej 3.000 zł;
3) powyżej 10.000 zł do 30.000 zł - 310 zł + 2 % od nadwyżki powyżej 10.000 zł;
4) powyżej 30.000 zł do 60.000 zł - 710 zł + 1 % od nadwyżki powyżej 30.000 zł;
5) powyżej 60.000 zł do 1.000.000 zł - 1.010 zł + 0,5 % od nadwyżki powyżej 60.000 zł;
6) powyżej 1.000.000 zł - 5.710 zł + 0,25 % od nadwyżki ponad 1.000.000 zł, nie więcej jednak niż sześciokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszanego do celów emerytalnych w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, stosowanego poczynając od drugiego kwartału każdego roku przez okres jednego roku.
1. Możliwe jest wystąpienie opłat dodatkowych, jeżeli dokonanie czynności notarialnej wymaga wyjątkowo dużego nakładu pracy i czasu lub notariusz dokonał czynności notarialnej poza lokalem kancelarii notarialnej.
Stawka podatku VAT za czynności notarialne wynosi 22%.
2. Podatek od zawarcia umowy spółki, którego płatnikiem jest notariusz (zgodnie z Ustawą z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych) – wysokość podatku jest uzależniona od wartości wniesionych wkładów i wynosi 0,5 %
Od nieodpłatnego używania oddanych spółce rzeczy lub praw majątkowych – roczna wartość nieodpłatnego używania, którą przyjmuje się w wysokości 4% wartości rynkowej rzeczy lub prawa majątkowego oddanego do nieodpłatnego używania.
3. Opłaty rejestracyjne w sądzie rejestrowym (wpis stały w kwocie 1000 zarejestrowanie podmiotu w rejestrze przedsiębiorców oraz opłata związana z zł od wniosku o ogłoszeniem w Monitorze Sadowym i Gospodarczym - 500 zł za pierwszy wpis) Opłaty za ogłoszenie w MSiG (500 zł) nie można uiścić w znaczkach opłaty sądowej, a jedynie przelewem na odpowiednie konto bankowe. Wpis sądowy za rejestrację spółki (1000 zł) można uiścić albo w znaczkach opłaty sądowej naklejonych na ostatniej stronie formularza wniosku albo na konto bankowe, przy czym trzeba pamiętać, że jest to konto inne niż w przypadku opłaty za ogłoszenie w MSiG. Informację o odpowiednich numerach kont bankowych można uzyskać we właściwym sądzie rejestrowym. Obie opłaty należy uiścić jednocześnie ze złożeniem wniosku o rejestrację spółki, a kserokopie dowodów wpłat (jeżeli wpis sądowy uiszczono w znaczkach opłaty sądowej, to tylko kserokopię dowodu wpłaty 500 zł za ogłoszenie w MSiG) należy dołączyć do wniosku.
4. Minimalny kapitał zakładowy wynosi 50.000 zł.
ZALETY I WADY SPÓŁEK KOMANDYTOWO-AKCYJNYCH
Dla akcjonariusza - wyłączenie odpowiedzialności za zobowiązania spółki Wysoki minimalny kapitał zakładowy Możliwość pozyskiwania kapitału poprzez emisję akcji Wyłącznie pełna księgowość (wysokie koszty) Dla komplementariuszy - decydujący wpływ na działania spółki bez konieczności uczestniczenia w pokryciu kapitału zakładowego Konieczność sporządzenia statutu w postaci aktu notarialnego
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. nr 94 poz. 1037 z 2000 r. z późn. zm.) Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym. (Dz.U. nr 17, poz. 209 z 2001 r. z późn, zm) rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Dz. U. Nr 148, poz. 1564 z 2004 r.) Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. Nr 86, poz. 959 z 2000 r. z późn. zm.) Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j Dz. U. Z 2000 r.; nr 14, poz. 176 z póź. zm.)
SPÓŁKA PARTNERSKA